مایه‌کوبی اسب‌ها علیه کزاز
مایه‌کوبی اسب‌ها علیه کزاز
تهیه و تنظیم: دکتر عبدالرحمن رستمی، سرپرست شبکه دامپزشکی مریوان
با توجه به فراوانی هاگ باکتری کزاز در محیط، باید همه اسب‌ها را با استفاده از توکسوئید کزاز مایه‌کوبی نمود. ابتلاء به بیماری با مرگ و میر بالا همراه بوده و درمان بیماری نیز گران تمام می‌شود اما واکسن‌هایی که در دسترس هستند ارزان و بی ضرر بوده و ایمنی محکم و پایداری را ایجاد می‌کنند. ایمن سازی فعال (active immunization) با توکسوئید کزاز نیاز به تجویز پادزهر (antitoxin) کزاز را کم می‌نماید. استفاده از پادزهر کزاز در تعداد کم اما قابل توجهی از بیماران منجر به نارسایی کشنده کبدی (fatal liver failure) یا هپاتیت سرمی (serum hepatitis) چند هفته پس از تجویز می‌شود.
مایه‌کوبی اولیه شامل تجویز داخل عضلانی دو دز از توکسوئید به فاصله سه تا چهار هفته می‌باشد و ایمن سازی یادآور سالانه انجام می‌گیرد. طی چهارده روز پس از دومین تجویز (از سری اول ایمن سازی) عیار آنتی بادی به حد محافظت کننده می‌رسد و تا پنج سال باقی می‌ماند، تزریقات یادآور در مادیان‌های آبستن باید چهار تا شش هفته قبل از زایش انجام گیرد تا هم مادیان را در صورت آسیب دیدن حین زایمان حفاظت نماید و هم کره‌ها را از راه آغوز محافظت کند. اولین سری ایمن سازی در کره اسب‌ها با انجام دو تزریق در سه تا چهار ماهگی انجام می‌شود. اگر اسب‌های واکسینه بعد از شش ماه از آخرین مایه‌کوبی یادآور دچار زخم شده و یا مورد عمل جراحی قرار گیرند مایه‌کوبی مجدد آنها باید انجام گیرد.
پادزهر کزاز با فوق ایمن سازی (hyperimmunization) اسب‌های دهنده سرم (donor) با توکسوئید کزاز تولید می‌شود، تجویز یک ویال از پادزهر ( ۱۵۰۰واحد بین المللی) به اسب‌های غیر واکسینه حفاظت موقتی که مدت کوتاهی معمولاً (تنها دو تا سه هفته) دوام دارد را ایجاد می‌کند. چنانچه میزان بیشتری پادزهر به کار رود ممکن است حفاظت تا شش هفته نیز دوام داشته باشد. پادزهر کزاز را باید جهت استفاده در اسب‌های غیر واکسینه‌ای که دچار جراحت می‌شوند و در هنگام زایمان مادیان‌های غیر واکسینه و در کره اسب‌های متولد شده از مادران غیر واکسینه ذخیره نمود. باید قبل از تجویز پادزهر کزاز از سابقه مایه‌کوبی در اسب دچار زخم اطمینان حاصل گردد. در اسب‌هایی که مایه‌کوبی نشده‌اند و دچار زخم می‌شوند می‌توان ایمن سازی فعال با توکسوئید کزاز را با ایمن سازی غیر فعال با پادزهر کزاز توام نمود. البته این دو ماده باید در دو ناحیه جداگانه تزریق شوند. با تجویز ثانوی توکسوئید کزاز در چهار هفته بعد اولین سری ایمن سازی به اتمام می‌رسد.
